بهره‌برداری از واحدهای نیروگا‌هی هنگام، پرند و عسلویه

در آستانه فرا رسیدن سال نو و به صورت همزمان، عملیات بهره‌برداری پروژه‌های نیروگاهی سیکل ترکیبی کلاسF  هنگام، طرح توسعه بخش بخار نیروگاه عسلویه و نیروگاه سیکل ترکیبی پرند آغاز شد.

روز سه‌شنبه 20 اسفند ماه ۱۳۹۸، با حضور وزیر نیرو، معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی، مدیرعامل گروه مپنا و ... در ساختمان وزارت نیرو، چند پروژه بزرگ نیروگاهی به بهره‌برداری رسید.

در این مراسم، رییس هیأت مدیره و مدیرعامل گروه مپنا در سخنانی با آرزوی سلامتی برای مردم شریف ایران و بر طرف شدن بیماری کرونا، اظهار داشت: امروز چند پروژه نیروگاهی شامل واحد اول بخش بخار نیروگاه سیکل ترکیبی عسلویه مپنا، فاز نخست یا بخش گاز نیروگاه سیکل ترکیبی کلاس F هنگام در بندرعباس و اجرای کامل بخش بخار نیروگاه پرند مپنا در جنوب شهر تهران به بهره‌برداری رسید.

"عباس علی‌آبادی" با اشاره به مشکلات ایجاد شده برای رونمایی از این پروژه‌ها به دلیل شیوع بیماری کرونا، آغاز بهره‌برداری از هر سه پروژه را از چند جنبه حائز اهمیت دانست و گفت: هر سه پروژه، علاوه بر تولید برق که یک ضرورت زیرساختی برای توسعه محسوب می‌شود، در جهت کاهش مصرف سوخت و طرح‌های زیست محیطی هستند. پروژه‌های بخار نیروگاه‌های عسلویه و پرند مپنا واحدهای نیروگاهی هستند که از تلفات حرارت نیروگاه‌های موجود حدود 500 مگاوات تولید می‌کنند و سوخت مصرف نمی‌کنند. به عبارتی هر واحد بخار معادل ۳۴۰ میلیون لیتر گازوئیل یا معادل آن گاز طبیعی صرفه‌جویی می‌کند که خود درآمد عظیمی برای کشور محسوب شده و از جنبه زیست‌محیطی اقدام بسیار مهمی به شمار می‌آید، ضمن آنکه این مهم اثرات جهانی و داخلی دارد؛ بنابراین این واحدهای نیروگاهی که مراحل بهره‌برداری از آنها آغاز می‌شود می‌توانند نزدیک به 1.4 میلیارد لیتر گازوییل یا معادل آن گاز طبیعی را در سال صرفه جویی کنند که اگر قیمت گاز طبیعی را به نرخ صادراتی در نظر بگیریم معادل سالانه ۲۸۰ میلیون دلار درآمد ارزی برای کشور ایجاد می‌شود.

وی با اشاره به بهره‌برداری از بخش گاز نیروگاه سیکل ترکیبی کلاس F هنگام، خاطرنشان کرد: موضوع راندمان در نیروگاه به طور عام و خاص در نیروگاه‌های حرارتی همواره مورد توجه بوده است. اجرای بخش بخار نیروگاه‌های گازی اولویت نخست برای افزایش راندمان به شمار می‌آید که واحد‌های بخار عسلویه و پرند نیز همین گونه هستند، اما واحدهای بزرگ که البته به تعداد محدود می‌توان از آنها در شبکه (بسته به وسعت آنها) استفاده کرد راندمان بهتری دارند، بنابراین گروه مپنا در یک برنامه جامع اقدام به تولید این قبیل واحدها نموده که نیروگاه هنگام در بندرعباس از آن جمله است.

دکتر علی‌آبادی افزود: توربین ۳۱۰ مگاواتی نیروگاه هنگام که راندمان سیکل ساده آن حدود ۴۰ درصد یعنی 3.5 درصد بالاتر از توربین‌های جدید کلاس E است بالاترین راندمان را در بین نیروگاه‌های کشور دارد که در حالت سیکل ترکیبی (که در حال حاضر در حال اجرا است) راندمان آن بالاتر از ۵۸.5 درصد می‌رسد که راندمان بسیار خوبی است.

وی خاطرنشان کرد: گروه مپنا برای سال آینده از محصولی که طراحی و ساخت آن کاملاً بومی است رونمایی خواهد کرد که علاوه بر راندمان بالاتر از توربین‌های کلاس F موجود در توان ۲۲۰ مگاوات، امکان استفاده از هیدروژن را نیز به عنوان سوخت ترکیبی ممکن می‌سازد که این یک پدیده فوق پیشرفته در صنعت توربین‌سازی جهان به شمار می‌آید.

وی از نکات حائز اهمیت در بهره‌برداری از سه پروژه هنگام، عسلویه و پرند را عدم استفاده از منابع دولتی و یا وام صندوق توسعه ملی دانست و گفت: این سه پروژه بزرگ، تنها با استفاده از منابع مردم در بورس و نیز استفاده از ظرفیت‌های گروه مپنا به مرحله اجرا درآمدند؛ از جمله آنکه بیش از ۴۰۰ میلیون یورو سرمایه‌گذاری در نیروگاه پرند و حدود همین میزان سرمایه‌گذاری در عسلویه (در مجموع حدود ۸۰۰ میلیون یورو) بدون استفاده از هیچ‌گونه وام دولتی صورت گرفته است. در این زمینه، استفاده از منابع بورس و یا صندوق پروژه در بورس نخستین تجربه موفق ملی است که باید آن را برای اجرا و پیشبرد طرح‌های عظیم ملی الگو قرار دهیم.

مدیرعامل گروه مپنا تصریح کرد: امروز صنعت کشور به ویژه در بخش برق در وضعیتی است که کاملاً خوداتکا است و در این زمینه ما امروز در سطح بهترین‌ها در جهان به شمار می‌آییم. تجهیزات این نیروگاه‌ها و حتی سیستم کنترل که مغز نیروگاه محسوب می‌شود در این نیروگاه‌ها کاملاً بومی و ایرانی است.

دکتر علی‌آبادی اظهار داشت: از محل تلاش‌های شبانه‌روزی مهندسان و طراحان جوان این گروه، صنعت ماشین‌های دوار از قبیل توربین، ژنراتور، کمپرسور و سایر آنها به طور کامل و در تراز جهانی در کشور بومی شده و هزاران شغل برای جوانان و آحاد ملت ایجاد شده است.

مدیرعامل گروه مپنا در پایان گفت: اجرای پروژه‌های بزرگی مانند طرح‌های هنگام، عسلویه و پرند و دیگر پروژه‌های مشابه در داخل و خارج از کشور به طور تمام و کمال از تعریف پروژه تا تأمین مالی، تولید، تأمین تجهیزات، اجرا و بهره‌برداری و خدمات درازمدت آن در گروه مبنا، دستاورد عظیمی است که کمتر بنگاهی در سطح جهانی از عهده آن بر می آید. ما مفتخریم که از این قسم هزاران میلیون دلار پروژه را در ایران و جهان اجرا کرده و یا در دست اجرا داریم و نام ایران و ایرانی را پرآوازه کرده‌ایم.

آغاز عملیات بهره‌برداری نیروگاه سیکل ترکیبی کلاسF  هنگام

عملیات بهره‌برداری نیروگاه سیکل ترکیبی هنگام، (اولین نیروگاه کلاس F گروه مپنا) آغاز شد.

برای نخستین بار در کشور و به منظور ارتقای راندمان و بهره‌‌وری نیروگاه‌های حرارتی، واحدهای گازی نیروگاه سیکل ترکیبی هنگام در قالب انتقال فناوری و ساخت داخل، هر یک با ظرفیت اسمی 307 مگاوات و راندمان 40 درصد در شرایط ایزو و بخش بخار با ظرفیت اسمی 292 مگاوات و راندمان سیکل 58.7 درصد در شرایط ایزو احداث شد.

در این پروژه، به منظور استفاده بهینه از توربین‌های بخار موجود، با افزودن مشعل اضافی به بویلرها، این قابلیت ایجاد شده که مجموعه بهره‌بردار از نیروگاه، امکان تصمیم‌گیری و انتخاب بین راندمان حداکثری و یا ظرفیت حداکثری را داشته باشد که یک دستاورد مهم مهندسی تلقی می‌شود.

نيروگاه سیکل ترکیبی هنگام که در کیلومتر  20 جاده بندرعباس به اسکله شهید رجایی در مجاورت نیروگاه بخار بندرعباس واقع شده است، نخستین ساختگاه از مجموعه تفاهم‎نامه 5000 مگاوات نیروگاه‎های کلاسF، بین گروه مپنا و شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی بوده و شامل دو واحد گازی از نوع توربین‌های کلاس F، دو بویلر بازیافت حرارتی به همراه یک واحد بخار با سیستم خنک‌کن یک‌بار گذر است.

كارفرمای پروژه، شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی و مشاور کارفرما شرکت مهندسی قدس نیرو است.

پيمانكار EPC پروژه، كنسرسيومي شامل گروه مپنا، شركت مپنا بين‌الملل و شركت احداث و توسعه پروژه‌های ویژه مپنا (توسعه 3) به رهبري شركت توسعه 3 است.

بر اساس برنامه پیوست قرارداد، سنكرون واحد اول گازي 24 ماه، واحد دوم 26 ماه و واحد بخار 38 ماه بعد از زمان آغاز قراردادی پروژه است.

آغاز عملیات بهره‌برداری نیروگاه سیکل ترکیبی پرند

عملیات بهره‌برداری نیروگاه سیکل ترکیبی پرند، متعلق به گروه مپنا، به ظرفیت نامی 942 مگاوات آغاز شد.

نیروگاه پرند مپنا در زمینی به مساحت 100 هکتار در جنوب غربی تهران، کیلومتر 30 اتوبان تهران – ساوه بنا شده است. 

در پروژه سیکل ترکیبی نیروگاه پرند، به ازاء هر واحد، سالیانه از هدر رفت 855 میلیون لیتر سوخت و نیز از تولید 900.000 تن CO2 جلوگیری می‌شود؛ این در حالی است که در واحدهای اول و دوم بخار این نیروگاه (به ترتیب) که در اول اردیبهشت و اول شهریور ماه سال 1397 به بهره‌برداری رسید  تاکنون 2673 میلیون لیتر سوخت صرفه جویی به همراه داشته است.

پس از راه‌اندازی موفقیت‌آمیز بلوک‌های یک و دو نیروگاه سیکل ترکیبی پرند، عملیات نصب تجهیزات بلوک سوم و تجهیزات جانبی آن تکمیل و با راه‌اندازی سیستم کنترل بومی MAPCS، عملیات پیش راه‌اندازی توربین و بویلر انجام شد. بر این اساس با راه‌اندازی بویلرهای بلوک سوم، این امکان فراهم شده تا با راه‌اندازی نهایی باقی جزایر، نیروگاه پرند در پیک مصرف برق سال 1399 مورد بهره‌برداری نهایی قرار گیرد.

در نیروگاه پرند با تبدیل شش واحد گازی 157 مگاواتی به سه بلوک سیکل ترکیبی، بدون مصرف سوخت و آلایندگی محیطی، سه واحد بخار هر یک به ظرفیت 160 مگاوات (جمعاً 480 مگاوات) به ظرفیت برق کشور افزوده خواهد شد و راندمان این نیروگاه از محدوده 33 درصد به نزدیک 50 درصد افزایش می‌یابد.

طرح توسعه نیروگاه سیکل ترکیبی پرند با سرمایه‌گذاری کامل گروه مپنا و بدون استفاده از تسهیلات بانکی انجام شده است.

تجهیزات اصلی این بلوک نیروگاهی شامل توربین، بویلر، سیستم کولینگ اصلی و سیستم کنترل به شکل کامل ایرانی بوده و عمدتا در کارخانجات گروه مپنا ساخته شده است.

از دیگر نکات ویژه این پروژه، برنامه‌‎ریزی و نصب سیستم‌ها و تجهیزات لازم جهت امکان استفاده از پساب تصفیه شده شهر پرند به عنوان آب مصرفی نیروگاه و تولید آب دمین مورد نیاز چرخه بخار است که تأثیر فراوانی در حفظ منابع آبی منطقه کم آب پرند دارد.

سیکل آب و بخار طراحی شده و مشخصات بویلر این نیروگاه نیز به گونه‌ای است که مجهز به سیستم بازیابی آب‌های خروجی بویلر بوده و منجر به کاهش مصرف آب و صرفه‌جویی حدود 50 درصدی در مصرف آب بخش بخار می‌شود.

شایان ذکر است، قرارداد طرح توسعه نیروگاه پرند (تبدیل سیکل ساده گازی به سیکل ترکیبی) در قالب قراردادهای بیع متقابل از سال 1392 نهایی شده و از سال 1394 نیز عملیات اجرایی این پروژه از سوی گروه مپنا آغاز شده است.

آغاز عملیات بهره‌برداری طرح توسعه بخش بخار نیروگاه عسلویه 

عملیات بهره‌برداری طرح توسعه بخش بخار نیروگاه سیکل ترکیبی عسلویه متعلق به گروه مپنا به ظرفیت نامی 480 مگاوات آغاز شد.

نیروگاه عسلویه مپنا در زمینی به مساحت 130 هکتار در فاصله 25 کیلومتری منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی در استان بوشهر احداث شده است.

محدوده اجرای این پروژه شامل سه واحد توربین ژنراتور بخار تیپ E به ظرفیت نامی 160 مگاوات به همراه شش واحد بویلر بازیاب، مشترکات و پست بلافصل نیروگاه است که توسط کنسرسیومی از شرکت‌های گروه مپنا احداث شده است. این پروژه به روش قرارداد بیع متقابل با شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی اجرایی شده است. 

پروژه سیکل ترکیبی عسلویه، نیروگاه خصوصی متعلق به گروه مپنا بوده و به دلیل استقرار در منطقه صنعتی عسلویه، از اهمیت خاصی برای برق رسانی به خصوص در فصل گرما برخوردار است. این پروژه با بهره‌گیری حداکثری از توان صنایع داخلی نقش مهمی در پیشرفت صنعت کشور و ایجاد اشتغال ایفا نموده است. میزان اشتغال در دوره احداث به طور مستقیم 800 نفر و به طور غیر مستقیم 1500 نفر خواهد بود.

با اجرای طرح احداث سه واحد بخار نیروگاه عسلویه، ظرفیت تولید نیروگاه بیش از 50 درصد افزایش خواهد یافت و همزمان با افزایش راندمان نیروگاه از 32 درصد به 49 درصد، مصرف سوخت‌های فسیلی جهت تولید برق و نیز تولید گازهای گلخانه‌ای کاهش قابل توجهی خواهد داشت که گامی بزرگ در راستای ایفای مسئولیت‌های اجتماعی گروه مپنا و حفظ محیط زیست ایران زمین خواهد بود.

احداث بخش بخار سیکل ترکیبی با سرمایه‌گذاری گروه مپنا جهت بهینه سازی مصرف سوخت و استفاده از تسهیلات مندرج در بند "ق" از تبصره 2 بودجه سال 1393 (اخذ قیمت سوخت صرفه جویی شده) اجرا شده است. یقینا ادامه مساعدت مجموعه وزارت نیرو، سرعت افزایش برق تولیدی بدون مصرف سوخت اضافی را در پی داشته و دو واحد دیگر بخار در زمان کوتاه‌تری وارد مدار خواهد شد.

در این نیروگاه، با صرف هزینه بیشتر در بویلرها مشعل اضافه نیز تعبیه شده است تا نیروگاه در فصول پیک قادر باشد کمبود توان خود را از طریق این مشعل‌ها جبران نموده و به توان شبکه برق کشور بیافزاید.

با توجه به تجربیات موفق گروه مپنا در استفاده از سیستم کنترل بومی MAPCS، این سیستم در واحد اول بخار نیروگاه عسلویه نیز مورد استفاده قرار گرفته است. MAPCS  سامانه کنترل بومی ساخت شرکت مهندسی و ساخت برق و کنترل مپنا (مکو) است و سامانه‌ای پیشرفته مبتنی بر تکنولوژی فیلدباس بوده و توانایی کنترل و پایش انواع فرآیندهای صنعتی مانند فرآیندهای نیروگاهی، پالایشگاهی، پتروشیمی، صنعت مواد غذایی و شیمیایی و… با سطوح مختلف پیچیدگی را دارا است.

پیش از این فاز نخست نیروگاه BOO عسلویه مپنا نیز به ظرفیت نامی 942 مگاوات در راستای تأمین بخشی از نیاز انرژی جنوب کشور، به ویژه قطب اقتصادی پارس جنوبی عسلویه احداث شده است.

فاز اول این پروژه شامل شش واحد گازی 157 مگاواتی از نوع V94.2 ساخت شرکت مهندسی و ساخت توربین مپنا (توگا) به علاوه تجهیزات جانبی و پست 400 کیلو ولت مربوطه است و عمده تجهیزات آن با تکیه بر دانش و تخصص مهندسان داخلی و توانمندی کارخانجات گروه مپنا ساخته شده است.

عملیات اجرایی فاز نخست این پروژه در سال 1384 آغاز و با تلاش متخصصان و مهندسان گروه مپنا و صنعت برق کشور، نخستین واحد نیروگاه در آبان ماه سال 1386 با شبکه سراسری برق کشور سنکرون شد. ششمین واحد نیروگاه نیز در بهمن ماه سال 1387 به شبکه برق کشور متصل شد.